آسیب شناسی ساختمان چیست
شاید براتون جالب باشد که بدانید ساختمان ها هم زنده هستند و حتی مانند سایر جانداران حرکت می کنند. در نتیجه ساختمان ها هم مانند سایر جانداران نیاز به مراقبت دارند و به طبع طول عمر مشخصی هم دارند.
در خانه های کاه گلی قدیمی این مراقبت ها هر ساله به چشم می آمد. هر ساله ساکنان منزل کاه گل های خانه را مرمت می کردند و یا رنگ جدیدی به دیوارها می زندند. در ساختمان های امروزی هم این نیاز به مرمت و رسیدگی وجود دارد. قبل از اینکه برای مرمرت بازسازی منزل خود دست به کار شوید، حتما باید تشخیص دهید که کدام بخش از ساختمان نیاز به بازسازی یا مرمت دارد. به این فرآیند تشخیص، آسیب شناسی ساختمان می گویند. در تمامی مراحل ساخت و پس از ساخت، آسیب شناسی ساختمان یکی از مهم ترین فرآیند هاست.
برای اینکه به اهمیت آسیب شناسی ساختمان پی ببرید روایت زیر را مطالعه کنید :
روایت است که موتور یکی از کشتی های بزرگ به مشکل می خورد و از حرکت می ایستد. مسئولین کشتی به هر تعمیرکاری مراجعه می کردند، آن فرد پس از کلی تلاش و هزینه تراشی از تعمیر کشتی عاجز می ماند. در نهایت یک تعمیر کار متخصص با بررسی کامل موتور خانه، مشکل موتور کشتی را عیب یابی می کند. پس از عیب یابی کشتی، چکش خود را برمیدارد و با یک ضربه به محل مورد نظر بلافاصله موتور کشتی به کار می افتد و کشتی حرکت می کند.
در روز آینده فاکتور تعمیر موتور کشتی برای صاحب کشتی ارسال می شود. مبلغ فاکتور هزار دلار بود. با توجه به اینکه مالک کشتی شاهد تعمیر موتور بود، در اعتراض به قیمت عنوان می کند که مگر اجرت یک ضربه چکش چقدر زیاد شده است که این فاکتور را برای ما ارسال کرده اید؟
تعمیر کار در جواب می گوید: اجرت ضربه تغییری نداشته، در آن فاکتور 999 دلار هزینه پیدا کردن جای ضربه و 1 دلار هزینه ضربه به محل مورد نظر است.
حتما متوجه هستید که اگر آن تعمیرکار محل درست ضربه را تشخیص نمیداد صاحب کشتی بازهم تا مدت ها متحمل هزینه می شد و نتیجه ای هم نمیگرفت. در نتیجه تشخص عیب و آسیب شناسی بسیار مهم تر از فرآیند تعمیر است و در صرفه جویی هزینه های شما نقش بسیار مهمی دارد.
فرآیند آسیب شناسی ساختمان طیف وسیعی از کارهای پیش گیرانه و ترمیمی را شامل می شود. ما با آسیب شناسی به موقع ساختمان در تلاش هستیم با رفع مشکلات آن، طول عمر ساختمان را به حداکثر زمان برسانیم. اما آسیب شناسی ساختمان به چه معناست و چرا تا این حد اهمیت دارد؟
هر ساختمان که ساخته می شود باید تامین کننده نیازهای اساسی انسان از جمله امنیت و آرامش ساکنان آن می باشد. هر عاملی که رفع این دو نیاز را نقص کند باید سریعا شناسایی و رفع شود تا ساختمان ساخته شده طول عمر مفید داشته باشد. هیچ ساختمانی برای همیشه دوام نمی آورد، اما با رعایت اصول ساخت، شناسایی به موقع آسیب های ساختمانی و رفع آن می توان طول عمر مفید آن را افزایش داد. به خصوص در عصر حاضر ایران که هزینه ساخت و ساز افزایش چشمگیری داشته و قطعا بازسازی و مرمت ساختمان های فعلی بسیار مقرون به صرفه تر از ساخت و ساز است. بنابراین آسیب شناسی ساختمان ها می تواند از اساسی ترین و مهم ترین رشته های ساختمانی باشد.
به عنوان مثال چنانچه ساختمان شما دارای نم جزعی باشد و این نم به موقع شناسایی شود، می توانید با یک هزینه کم جلوی رطوبت را بگیرید و از خرابی های ناشی از رطوبت هم جلوگیری کنید.
در مثالی دیگر می توانیم به ترک های دیوار خانه ها اشاره کنیم که حتی در ساختمان های نوساز دیده می شوند و هر ساله صاحب خانه را متحمل هزینه نقاشی و بتونه کاری می کنند. باید توجه داشته باشید چنانچه علت ترک دیوار ریشه یابی نشود، این پروسه رنگ و بتونه هر سال ادامه خواهد داشت و هزینه زیادی برای شما دارد. اما اگر تشخیص عیب را به یک متخصص ساختمان بسپارید، با ریشه یابی علت ترک دیوار و یک بار هزینه دیگر در دیوار شما ترک ایجاد نمی شود و با خیال راحت می توانید تا سال ها یک دیوار صاف و یکدست و بدون ترک داشته باشید.
مطمئنا با مثال های ارائه شده شما هم به اهمیت آسیب شناسی ساختمان توسط یک متخصص پی برده اید. شما با پرداخت یک هزینه اولیه به یک آسیب شناس و متخصص ساختمان به صورت اصولی از عیوب ساختمان خود آگاه می شوید و از هزینه های مکرر بعدی جلو گیری می کنید.
آسیب شناسی ساختمان چیست؟
یک رویکرد کل نگر برای مطالعه و درک ساختمان و نواقص عملکردی آن و به ویژه اقدامات اصلاحی است.
آسیب شناسی ساختمان بررسی عیوب ساختمان، پوسیدگی ها و نواقص عملکردی ساختمان به منظور ارائه راه حل مدیریتی و اصلاحی مناسب است. رشته آسیب شناسی ساختمان به روابط متقابل بین ساختمان، کاربری و استفاده از آن و محیط اطراف ساختمان می پردازد تا به بینش ارزشمندی درباره علل نواقص ساختمان دست یابد. توجه داشته باشید که این نواقص فقط مربوط به ساختمان های چند ساله ساخت نیست. با توجه به بالا رفتن هزینه ساخت و ساز و عدم رعایت اصول درست ساخت و جهت صرفه جویی در هزینه ها، حتی ساختمان های نوساز هم نواقصی دارند که باید سریعا آسیب شناسی و تا قبل از استفاده از ساختمان رفع شوند. بنابراین مبحث آسیب شناسی ساختمان به خصوص در ایران شامل تمام ساختمان ها اعم از ساختمان های نوساز و قدیمی می شود.
به طور کلی آسیب شناسی ساختمان شامل بررسی ساختمان ها، اجزای آن و محیط اطراف آنها جهت شناسایی نواقص آسیب زاست.
عیوب ساختمانی جنبه های مختلفی دارد و به دو دسته کلی تقسیم می شود.
عیوب نهفته و عیوب آشکار
عیوب آشکار مواردی از نواقص ساختمان است که با بررسی معمولی و بازدید ساده قابل رویت است. تنها دغدغه برای عیوب آشکار، ارائه راه حل اصولی و درست جهت رفع عیب است.
عیوب نهفته مواردی از نواقص ساختمان است که با بررسی و بازدید معمولی قابل رویت نیستند. به عنوان مثال نواقصی که ممکن است در پی ساختمان باشد از این دسته از نواقص است.
نواقص در ساختمان ممکن است به دلیل طیف گسترده ای از مسائل مانند موارد زیر به وجود آید:
- کاستی های طراحی
- بودجه کم
- نواقص در تعمیر و نگهداری
- استفاده نادرست از ساختمان
- نواقص مشخصات فنی
- عوامل محیطی و سایر عوامل خارجی
- کم کاری کارکنان و کارگران ساختمانی
- زوال و از کار افتادگی ساختمان در طول زمان
انواع نواقص ساختمان :
- نقص اساسی: در موارد نقص اساسی عموما نیاز به تخلیه و تخریب فوری ساختمان و یا نقض مجوز است.
- نقص عملکردی: در این موارد معمولا ارباب رجوع ساختمان را تا مدت رفع نقص از استفاده از ساختمان منع می کند.
- نقض تزئینی : این نوع نواقص جنبه زیبایی دارد و تاثیری در بهره وری ار ساختمان ندارد.
پس از آشکار شدن عیوب ساختمان به راحتی می توانید روش های اصلاح آن را بررسی کنید و جهت رفع آن نقص دست به کار شوید. اما همیشه پیدا کردن نقص ساختمان راحت نیست.
گاهی مشخص نیست که چه چیزی باعث نقص ساختمان شده است.
ممکن است علت نقص ترکیبی از کاستی های طراحی و اجرا یا یک نقص ظاهری ساده در پرداخت نهایی باشد. حتی ممکن است نقص ساختمان ناشی از یک مشکل سازه ای باشد.
بنابراین همیشه مشخص نیست دلیل نقص به وجود آمده چیست و ممکن است بیش از یک دلیل وجود داشته باشد.
از طرفی روش های اصلاحی اگر درست و اصولی نباشند، ممکن است بسیار گسترده، پیچیده، پرهزینه و وقت گیر باشد. در نهایت حتی ممکن است بعد از صرف کلی زمان و هزینه نقص مورد نظر رفع نشود.
بنابراین به شما پیشنهاد می کنیم در این گونه موارد که مستقیما با جان و مال شما در ارتباط است به هیچ عنوان به افراد غیر متخصص اطمینان نکنید و حتما از کارشناس و مخصص با تجربه مشورت بگیرید.
در واقع آسیب شناسی ساختمان یک رویکرد بین رشته ای و کل نگر است که به ما می گوید ساختمان مجزا وجود ندارد و تمام ساختمان ها در تعامل با ساکنان و محیط اطرافشان شکل می گیرند. اگر متخصصان چنین رویکردی در ارتباط با ساختمان نداشته باشند و به صورت تک بعدی مشکل ساختمان را ریشه یابی کنند، می تواند منجر به تشخیص اشتباه شود. بنابراین وقتی از یک کارشناس آسیب شناسی ساختمان جهت تشخیص نقص ساختمان کمک می گیرید، حتما اطلاعات کافی در رابطه با ساکنین ساختمان و حتی همسایگی های اطراف ساختمان را در اختیار کارشناس مربوطه بگذارید تا در زمان کمتر و به صورت دقیق تر مشکل ساختمان شما ریشه یابی شود.
به طور کلی آسیب شناسی ساختمان از سه جزء اصلی تشکیل شده است :
- شناسایی
- بررسی و تعیین ماهیت نقص ساختمان
- توصیه مناسب ترین اقدام اعم از طراحی، نظارت و جرا
جهت شناسایی آسیب شناسی ساختمان، باید تمام اجزاء آن را در بافتی که قرار دارد از زمان ساخت تا زمان حال مورد بررسی قرار داد. هر جزء از ساختمان ویژگی ها و الزامات خاص خود را دارد و دلایل مختلفی می تواند باعث نقص در اجرای ساختمان شود.
آسیب شناسی ساختمان در چه مواردی ضروری است ؟
- برای خریدار ملک یا مستاجر : حتما قبل از خرید یا اجاره هر ساختمان، جهت آسیب شناسی آن از یک متخصص کمک بگیرید تا مجبور نباشید بعد از خرید یا اجازه هزینه های زیادی را جهت تعمیر و نگهداری ساختمان متحمل شوید.
- جهت تعیین میزان فرسودگی ساختمان
- جهت تعیین ثبات و یا خطر ریزش ساختمان : ترک های ساختمان های نوساز را جدی بگیرید و به سادگی از کنار آن رد نشوید.
- هنگامی که علائم ظاهری لک ، نم و یا ترک می بینید، جهت حفظ جان ساکنان و طول عمر بیشتر بنا، حتما از یک متخصص جهت آسیب شناسی ساختمان کمک بگیرید.
- برای درک شرایط فعلی ساختمان و تعبیه تمهیدات لازم جهت طول عمر بیشتر آن
- جهت اطمینان از رعایت الزامات قانونی در ساختمان. در ایران معمولا ساختمان را تا مرحله گرفتن تاییدیه و پایان کار پیش می برند و پس از دریافت پایان کار مجددا ساختمان را دچار تغییرات غیر قانونی می کنند که گاها خطرناک هم هست. برای اطمینان از رعایت قوانین ساختمان هم از یک متخصص آسیب شناسی ساختمان کمک بگیرید.
- پس از هر حادثه ای و قبل از شروع هرگونه تعمییر و مرمت جهت صرفه جویی در هزینه ها و تعمیر اصولی و دقیق حتما ساختمان را توسط کارشناس آسیب شناسی مورد ارزیابی قرار دهید.
- برای ارزیابی عملکرد ساختمان در آینده نیز باید ساختمان آسیب شناسی شود.
- هنگام تحویل خانه از مستاجر: مالکان هم مانند مستاجرین باید موقع تحویل خانه از صحت آن اطمینان حاصل کنند. این اطمینان خاطر را توسط آسیب شناسی ساختمان می توانید داشته باشید.
با توجه به توضیحات ارائه شده متوجه می شوید که حضور یک متخصص جهت آسیب شناسی ساختمان چقدر می تواند ضروری و حیاتی باشد و به صرفه جویی در هزینه های شما کمک کند.
اگر در ساختمان ساکن هستید و هیچ تغییری در آن رخ نمیدهد و قصد خرید و فروش هم ندارید، باز هم ممکن است به مرور زمان ساختمان دچار فرسودگی شود. اگر خوش شانس باشید این فرسودگی به صورت ظاهری خود را نشان میددهد. در غیر این صورت ساختمان ها هم مانند انسان ها هر چند سال یک بار به چکاپ کامل نیاز دارند تا از صحت و سلامت و عملکرد صحیح آن اطمینان حاصل کنید.
در چه مواردی باید به متخصص آسیب شناس ساختمان مراجعه کنیم ؟
- در صورت مشاهده رطوبت در هر بخش از ساختمان
- در صورت مشاهده ترک خوردگی و حرکت ساختمان
- در صورت مشاهده پوسیدگی و خوردگی اجزاء ساختمان
- در صورت اختلال در عملکرد حرارتی و هوابندی ساختمان
- در صورت تعامل ساختمان با درختان محوطه (گاهی ریشه درختان هم می تواند دردسر ساز باشد)
- در صورت مشاهده مشکلات زه کشی
- در صورت مشکلات سلامتی و رفاهی کارکنان
- در صورت وجود مشکلات صوتی به خصوص در آپارتمان ها
سخن آخر
با توجه به آمارها، میزان تلفات ساختمانی در ایران 20 برابر اروپاست. این آمار در حالی است که اکثر ساختمان های اروپا بیش از 50 سال طول عمر دارند ولی در ایران به ساختمان های 15 سال ساخت ساختمان کلنگی می گویند. به نظر شما ایراد کار کجاست؟ با توجه به اینکه هر 20 سال یک بار ساختمان ها در ایران نوسازی می شوند ولی باز هم تلفات ساختمانی بیشتری داریم. بنابراین حتما در بخش اجرا و نگهداری ساختمان ها یک سری اصول و مقررات درست اجرا نمی شوند. در بخش ساخت که ساختمان ها در دست سازنده ها هستند و اکثر افراد یک ساختمان آماده را بدون هیچ گونه دخالتی در شیوه ساخت آن خریداری می کنند. اما در بحث نگهداری ساختمان بهتر است دقت عمل بیشتری داشته باشید تا از حوادث آتی جلوگیری کنید. از این رو مبحث آسیب شناسی ساختمان ها اخیرا بسیار مورد توجه واقع شده است و یکی از اصلی ترین راهکارها جهت افزایش طول عمر و کاهش تلفات ساختمان هاست. لازم به ذکر است که این مبحث در ایران به عنوان یک رشته تحصیلی در نظر گرفته نشده است ولی شما می توانید از کارشناسان معماری و سازه جهت آسیب شناسی ساختمان خود کمک بگیرید.
0 دیدگاه